Neformalni građanski pokret „Odbranimo reke Stare“ planine uputio je dopis na adresu nekoliko republičkih institucija i službi od kojih traže sprovođenje inspekcijskog nadzora nad malom hidroelektranom „Zvonce“.
MHE „Zvonce“ na Rakitskoj reci, opština Babušnica, koju gradi investitor „Mala hidroelektrana Zvonce“, samo je jedna od ukupno 856 malih hidroelektrana koje su postojećim Katastrom MHE iz 1987. godine planirane na teritoriji Republike Srbije. Međutim, otpor meštana Rakite i grupe „Odbranimo reke Stare planine“ izdigao je ovu reku i zainteresovao značajan deo javnosti. Građani koji se protive izgradnji ove MHE, osim protesta na mestu izvođenja radova, pokušavaju i zvaničnim dopisima da izdejstvuju reakciju lokalnih i republičkih organa vlasti.
Izgradnja vodozahvata u centru sela, snimljeno 24.11.2018. god.
Objekat u centru sela Rakita u kojem je nekada bila smeštena direkcija rudnika “Nova Jerma”, radovi se izvode neposredno uz temelje ovog istorijskog objekta
U pismu koje je 3. januara upućeno Republičkoj vodnoj inspekciji, Javnom vodoprivrednom preduzeću Srbijavode, Inspekciji za zaštitu životne sredine, Upravi civilne zaštite MUP-a Srbije, Upravi preventivne zaštite MUP-a Srbije, Upravi za šume, Odeljenju inspekcijskih poslova u oblasti komunalnih poslova i Republičkoj građevinsko-urbanističkoj inspekciji, zahteva se od nadležnih da izvrše hitan inspekcijski nadzor. U dopisu koji je prosleđen redakciji portala FAR, aktivisti iz pokreta „Odbranimo reke Stare planine“ navode sledeće:
„Vaše inspekcijsko angažovanje je hitno i neophodno jer izvođenje radova na pomenutom gradilištu uništava privatnu imovinu građana Republike Srbije, izaziva opštu opasnost po imovinu i živote ljudi, uništava zaštićene i strogo zaštićene vrste biljaka i životinja, uništava korito Rakitske reke, kao i antierozione utvrde na njoj, a grubi građevinski radovi izvode se u samom koritu stogodišnjih voda“.
U dopisu se navodi da radovi na izgradnji MHE „Zvonce“ u značajnoj meri odstupaju od vodnih uslova izdatih od strane Zavoda za zaštitu prirode Srbije.
Klizište nastalo na mestu izgradnje vodozahvata, uništeni seoski put iznad vodozahvata u centru sela Rakita
Naslagane cevi za potrebe MHE, snimljeno 24.11.2018. god.
Ukopavanje cevovoda u korito Rakitske reke, snimljeno 14.12.2018. god.
Dopis je potkrepljen fotodokumentacijom i elaboratom izrađenim od strane prof. dr Ratka Ristića, dekana Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i člana državne Revizione komisije za projekte od značaja za Republiku, u kojem se detaljno analizira postojeća situacija na Rakitskoj reci i upozorava na sve načinjene propuste, štete, kao i opasnosti do kojih može da dovede dalji nastavak radova.
Prof. Ristić, stručnjak za bujice i eroziju, u elaboratu navodi da izgradnja MHE u Srbiji, između ostalog predstavlja “eksplicitan primer narušavanja politike zaštite prirode, zanemarivanja interesa lokalnog stanovništva, birokratizacije procedura i kršenja važećih zakona”.
Obrađujući primer MHE na Rakitskoj reci, prof. Ristić ukazuje na činjenicu da je vodozahvatna građevina locirana u centru sela, na prostoru oko koga su locirane kuće i lokalni putevi, kao i rizična padina na desnoj strani reke koja je tokom gradnje destabilizovana što je pokrenulo klizište i uništilo lokalni put.
Elaboratom su pobrojane sledeće nepravilnosti: trasa cevovoda se ukopava i vegetacija uklanja u okviru prirodnog korita za tzv. velike vode; izvođač radova je na više lokacija oštetio bujičarske pregrade koje su izgrađene kako bi štitile nizvodno selo Zvonce od bujičnih poplava što može dovesti do rušenja ovih pregrada i plavljenja sela Zvonci; u zoni gradnje vodozahvata uočena je potpuna destrukcija potočnog korita čime se ugrožava živi svet i nekih strogo zaštićenih vrsta čije je prisustvo Zavod za zaštitu prirode konstatovao (potočni rak, potočna pastrmka); izvođenje građevinskih radova je prouzrokovalo nastajanje klizišta što je utvrđeno i inspekcijskim nadzorom šumarskog inspektora u novembru 2018. godine koji je tom prilikom konstatovao i bespravnu seču šumskih stabala od strane investitora; izgradnja MHE je započeta u 2017. godini, a da investitor nije imao elaborate o geotehničkoj podlozi koji je naknadno izrađen u oktobru 2018. Godine…
U međuvremenu, u selu Rakita ovih dana vlada zatišje, radovi se zbog novogodišnjih praznika trenutno ne izvode, a meštani se nadaju da će i predstojeće snežne padavine dodatno otežati dalju izgradnju hidroelektrane.
Sergej Ivanov
Foto: Sergej Ivanov
