Vlada Srbije usvojila je Prostorni plan područja posebne namene Specijalnog rezervata prirode “Jerma”. Prostorni plan je u celosti objavljen u Službenom glasniku R. Sbije od 13.02.2019. godine, a ovim dokumentom utvrđuje se planski osnov za zaštitu, uređenje i održivo korišćenje područja Specijalnog rezervata.

Specijalni rezervat prirode “Jerma” koji je pod zaštitom države od 2014. godine obuhvata teritoriju opština Babušnica, Dimitrovgrad i Pirot, odnosno masive Grebena i Vlaške planine i značajan deo sliva reke Jerme, a ukupna površina rezervata je oko 70 km2. Vlada je proglasila ovo područje rezervatom sa ciljem da se očuvaju geološke, geomorfološke, biološke i istorijske vrednosti ovog područja.

Kao posebno značajne ističu se impresivne litice klisure Jerme i veliki broj retkih ugroženih biljnih i životinjskih vrsta koje su od od nacionalnog i međunarodnog značaja. Istovremeno, snaga Jerme i njenih pritoka dovele su do toga da se u drugim planskim dokumentima i strategijama ovo područje nađe na listi onih planiranih za izgradnju malih hidroelektrana. Na Jermi je, između ostalog, planirana i velika vodoprivredna akumulacija “Odorovci” sa kotom brane od 600 m nadmorske visine čime bi bilo potopljeno i crkvište “Muštar” – Manastir Svetog Jovana, kao i lokalni put ka selu Petačinci.

Upravo iz ovih razloga, tokom prošle godine u fazi javne rasprave, upućene su brojne zamerke na tekst nacrta Prostornog plana. Deo javnosti koji se protivi izgradnji malih hidroelektrana u ovom delu Srbije izneo je stav da će planirana izgradnja MHE i velike vodoprivredne akumulacije “Odorovci” dovesti do nesagledivog uništavanja prirodnog i istorijskog nasleđa područja reke Jerme, kao i da će se izgradnjom akumulacije “Odorovci” potopiti značajan deo poljoprivrednih površina, odnosno najplodniji deo doline Jerme.

Primedbe građana su delimično prihvaćene. Prostornim planom se ne planira izgradnja malih hidroelektrana, ali su iz toga izuzete elektrane koje su već dobile dozvolu za gradnju, a istovremeno se planira dodatna analiza opravdanosti izgradnje malih hidroelektrana i akumulacija na području rezervata “Jerma”. Što se tiče velike vodoprivredne akumulacije “Odrovoci”, prostornim planom je ipak rezervisan prostor za izgradnju ove akumulacije, a ukoliko se utvrdi da je to “nacionalni interes” onda je propisana i obaveza izrade izmena i dopuna ovog prostornog plana uz obavezu izrade prethodne studije opravdanosti i tzv. “Cost-benefit” analizu.

Prostorni plan između ostalog, određuje i prostor oko Zvomačke banje, Trnskih Odorovca i Manastira Poganovo za detaljnu urbanističku razradu čime bi se stvorili uslovi za razvoj turističke ponude područja Jerme koja je zasnovana na sportsko-manifestacionom, izletničko-rekreativnom, geoturizmu, ekoturizmu, seoskom i kulturnom turizmu.

Prostorni plan određuje zaseok Ćirinci u Trnskim Odorovcima kao centar turističke zone sa vizitorskim i info centrom, kamping prostorom, sportsko- rekreativnim terenima i naseljem “Ekolodž / ecolodge” tipa, odnosno smeštajem koji je dizajniran na način da minimalno narušava životnu sredinu.

U Trnskim Odorovcima je planirana i izgradnja prirodnjačkog muzeja Specijalnog rezervata prirode “Jerma”, a osim ovog sela, kao naselja sa turističkom ponudom planirana su i sela Poganovo, Iskrovci, Vlasi i Zvonci, koji bi uz Zvonačku banju ponudili oko 700 ležajeva.

Prostorni plan se može u celosti naći na OVDE.

Sergej Ivanov

Foto: Dijana Jelenkov / Stefan Pavić