Srušen deo objekta pod ambijentalnom zaštitom

Građevina koja je skoro čitav jedan vek svedok života Caribroda, odnosno Dimitrovgrada, od danas više ne postoji. Radnici JP “Komunalac” su na osnovu rešenja građevinskog inspektora posle više od nedelju dana priveli kraju rušenje predratnog bioskopskog salona u centru grada. Ovaj, u određenoj meri već urušeni prostor, u privatnom vlasništvu, nije mogla da sačuva ni činjenica da je Planom generalne regulacije Dimitrovgrada iz 2013. godine, bio predviđen za ambijentalnu zaštitu kao deo objekta građanske arhitekture starog Caribroda.

Tim dokumentom je definisano da je “objekat pod jednim krovom sa nizom prizemnih lokala, lociran na trgu Oslobođenja br. 43- 47, karakteristična arhitektura iz prvih decenija prošlog veka sa naglašenim drvenim krovom, strehom i mestimično očuvanim originalnim rešenjem izloga i prolaza za pojedine lokale” na osnovu čega je označen kao “ambijentalna celina objekata građanske arhitekture”, kao jedan od takvih 15 objekata u današnjem Dimitrovgradu.

Takođe, planom je određeno da se za taj objekat “pre obnove ili rekonstrukcije moraju izraditi konzervatorski ili drugi uslovi za preduzimanje mera tehničke zaštite i drugih radova”, kao i to da se “za aktivnosti koje mogu neposredno ili posredno prouzrokovati promenu oblika, izgleda ili osobenosti samih nepokretnih kulturnih dobara ili njihove zaštićene okoline, pravila utvrđuju na osnovu mera zaštite ovog Plana i uslova nadležnog Zavoda za zaštitu spomenika kulture”. Nažalost, nasuprot ovim predviđenim merama zaštite, stajala je odluka opštinskog veća i rešenje građevinskog inspektora koje pratilo obrazloženje da objekat usled “dotrajalosti materijala i velikih oštećenja konstruktivnih elemenata, predstavlja neposrednu opasnost za život i zdravlje ljudi”, odnosno da ugrožava i ometa korišćenje drugih objekata poput Centra za kulturu i susedne knjižare.

U razgovoru sa stručnjacima iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Niša, FAR-u je rečeno da u takvim situacijama kada objekat ugrožava bezbednost ljudi i korišćenje okolnih objekata, pa makar imao i status ambijentalne celine”, ova institucija ne može da spreči rušenje.

Da podsetimo, danas srušeni deo objekta je nakon nacionalizacije i korišćenja od strane lokalne “Gumare”, privatizovan i postao vlasništvo Mikana Stefanova iz Dimitrovgrada.

Postupak rušenja je izveden nakon zahteva Centra za kulturu, zaključka Opštinskog veća i rešenja građevinskog inspektora, međutim ovome su prethodila i druga rešenja lokalne uprave.

Tako je još 2011. godine opštinski građevinski inspektor naložio vlasniku da sanira krov zdanja. Pošto po rečima Opštinske uprave u Dimitrovgradu vlasnik objekta to nije učinio, u julu 2016. godine je Opštinska uprava donela rešenje kojim je zabranila trajno korišćenje zgrade.

U ranijoj izjavi za FAR, Mikan Stefanov je osporio rešenje o rušenju i naveo da se više puta obraćao lokalnoj upravi te da je imao nameru da rekonstruiše objekat. On je izradio i idejni projekat za tu namenu u skladu sa uslovima koje je dobio od Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš. Stefanov kaže da mu je na bazi tog idejnog rešenja 17. jula 2019. godine Opština Dimitrovgrad, Odeljenje za urbanizam, građevinarstvo i stambeno komunalnu delatnost, izdalo lokacijske uslove za rekonstrukciju tog objekta koji su važili 12 meseci i ističe da je rešenje o rušenju doneto u vreme dok su još važili ti lokacijski uslovi, što je po njemu kontradiktorno. Sa druge strane, obrazloženje Opštinske uprave je da su prethodno izdati lokacijski uslovi od strane iste te uprave, samo drugog odeljenja, “pravno neutemeljeni”.

Stefanov kao jedan od razloga zbog kojih nije uspeo da započne rekonstrukciju objekta vidi odbijanje Centra za kulturu i suvlasnika da mu izdaju saglasnost za izvođenje planiranih radova, što je zakonska obaveza u postupku dobijanja građevinske dozvole.

FAR je o razlozima iniciranja rušenja nekadašnjeg bioskopskog salona starog Caribroda pitao i direktora te institucije, Nikolajču Manov, koji je odgovorio da Mikan Stefanov nije na odgovarajući način zatražio saglasnost za rekonstrukciju objekta, kao i da je usled zapuštenosti komšijskog objekta, naročito krova, bio ugrožen prostor Centra za kulturu, odnosno deo u kome je smeštena redakcija i studio RTV “Caribrod”.

Sada, kada je rušenjem objekta stvorena jedna praznina i narušena jedna ambijentalna celina, javnost može samo da čeka buduće tehničko i vizuelno rešenje u najužem centru grada i da se nada da će sudbina preostalih starih građevina biti drugačija. Osnov za to daje i najava iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Niša da će stručnjaci ove institucije tokom ovog meseca boraviti na području Dimitrovgrada kako bi u saradnji sa građanima, nadležnim službama i lokalnim vlastima podigli svest o potrebi očuvanja i izvršili revalorizaciju graditeljskog nasleđa.