U Republici Srbiji organsku proizvodnju kontrolišu Zakon i Pravilnik o kontroli i sertifikaciji u organskoj proizvodnji i metodama organske proizvodnje. Zakon ima tri osnovna cilja, a to su zaštita potrošača, zaštita poljoprivrednih proizvođača od nelojalne konkurencije i jačanje sektora organske poljoprivredne proizvodnje kao održivog oblika.
U poslednjih 10 godina površine pod organskom proizvodnjom u Srbiji su povećene više od osam puta. Prema podacima Nacionalnog udruženja za razvoj organske proizvodnje “Serbia Organika”, tokom 2018. godine organska proizvodnja se odvijala na 19.200 hektara.
Ako poljoprivrednici odluče da se bave organskom proizvodnjom početak svega je da imaju registrovano gazdinstvo. Neophodno je da uspostave kontakt za ovlašćenom organizacijom koja se bavi sertifikacijom organske proizvodnje. Nakon toga sledi podnošenje prijave sa neophodnom dokumentacijom, da bi na kraju bio potpisan ugovor o saradnji.
Osim osnovnih podataka u prijavi, popunjava se plan proizvodnje, biljne vrste i životinje koje se gaje. Osim prijave, treba popuniti i ostale potrebne obrasce kao što su setveni plan, lista grla i drugo, u zavisnosti od vrste proizvodnje.
Nakon potpisivanja ugovora, proizvodnja je u konverziji koja u zavisnosti od tipa proizvodnje može da traje od jedne do tri godine. Sertifikat se dobija po isticanju perioda konverzije i tek po isteku roka proizvod se može nazvati organskim proizvodom. Kontrolne kuće obilaze i proveravaju poljoprivredno gazdinstvo bar jednom godišnje. Ukoliko se ispune svi uslovi propisani zakonom, stiče se pravo na sertifikat.
Period konverzije je različit. Primera rada, za jednogodišnje i višegodišnje useve, pašnjake i višegodišnje krmno bilje period konverzije je jedna godina (pre sejanja). Za višegodišnje biljne kulture – 36 meseci.
Između parcela sa organskom proizvodnjom koja se graniči sa poljem na kome se sprovodi konvencioenalna proizvodnja, mora da postoji pojas koji odvaja te dve proizvodnje. U periodu konverzije cilj je da se zemljište očisti ukoliko je proteklih godina tretirano pesticidima i drugim hemijskim sredstvima. Poljoprivredni proizvođač je dužan da primenjuje metode organske proizvodnje, vodi knjigu polja u kojoj upisuje sve što je vezano za proizvodnju.
Na teritoriji Pirotskog okruga postoji puno poljoprivrednih gazdinstava koji su u sistemu organske proizvodnje ili u procesu konverzije, a tome doprinosi i blizina Stare planine, koja je izuzetno povoljna za ovakav vid proizvodnje.
Informacije koje su potrebne da bi jedno gazdinstvo ušlo u proces organske proizvodnje nalaze se na sajtu Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Republike Srbije. Potrebni podaci mogu se dobiti i u Poljoprivredno savetodavnoj i stručnoj službi Pirot.
Olivera Gavrilović, PSSS Pirot
Foto: Sergej Ivanov
