Crkve koje poštuju julijanski kalendar i Srpska pravoslavna crkva 7. januara proslavljaju dan Hristovog rođenja – Božić, koji spada u najradosnije hrišćanske praznike.
Prema jevanđelju, Isus Hristos je rođen tačno u ponoć, kada se najsjajnija zvezda koja se kretala od istoka prema zapadu zaustavila iznad pećine kraj Vitlejema.
Dan Hristovog rođenja je praznik porodičnog domaćinstva, a obeležavanje ovog dana je spoj crkvenih, liturgijskih i folklornih običaja.
Božić je porodični dan za opraštanje i radost i najvažnije je da svi budu veseli, rasprave su nezamislive. a svi koji su u svađi se mire. Na Božić u kuću prvi dolazi položajnik, a njegova prva dužnost je da poželi zdravlje, sreću, blagostanje i napredak ukućanima.
Božiću je prethodio četrdesetodnevni božićni post i uvek je mrsni dan. Na svečanoj porodičnoj trpezi centralno mesto zauzima česnica, odnosno pogača umešena od pšeničnog brašna bez kvasca. U česnicu se stavlja zlatni ili srebrni novčić. Nakon lompljenja pogače onaj ko u svom parčetu pronađe novčić, veruje se da će imati sreće tokom cele godine. Na trpezi je i božićna pečenica, koja predstavlja jednu vrstu žrtve koja se prinosi Bogu i vuče korene iz prehrišćanskih vremena, a koju je crkva prihvatila. Prema tradiciji za Božić se jedu prasetina ili jagnjetina.
U narodu se veruje da na Božić treba raditi one stvari koje su nam tokom godine zadavale probleme, kako bismo ih u narednoj godini lakše savladavali. Od Božića do Svetog Stefana se ne čisti kuća. Na Božić ne valja spavati da ne bismo „dremali preko cele godine“ i ne treba pozajmljivati nikom ništa da se ne bi cele godine razvlačile stvari iz kuće.
Kao datum Hristovog rođenja, 25. decembar, uveden je u četvrtom veku, u vreme cara Arkadija. Taj datum se i danas poštuje, s tim što se on u julijanskom kalendaru poklapa sa gregorijanskim 7. januarom, pa pravoslavne crkve koje poštuju julijansko vreme toga dana slave praznik rođenja Isusa Hrista.
Božić se slavi tri dana, koji su crkvenom kalendaru obeleženi crvenim slovom. Drugi dan Božića 8. januar posvećen je Saboru Presvete Bogorodice, dok se treći dan 9, januar slavi kao Stefanovdan, a u svim hramovima služe se praznične liturgije.
Po tradiciji, od Božića do Bogojavljenja ljudi se pozdravljaju rečima “Hristos se rodi”, a otpozdravljaju sa “Vaistinu se rodi”.
Pored Srpske pravoslavne crkve, 7. januara Božić obeleavaju Ruska pravoslavna crkva, Jerusalimska patrijaršija, Sveta Gora, starokalendarci u Grčkoj i egipatski Kopti.
P. Videnov (izvor: RTS)
Foto: Stefan Pavić
