Srbija je napredovala u sprovođenju obaveza iz Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima u proteklih pet godina, promovisano je dvojezično obrazovanje, proširena upotreba manjinskih jezika u medijima i ojačani nacionalni saveti nacionalnih manjina, ali je potrebno učiniti dodatne napore, naveo je Komitet eksperata koji prati primenu tog sporazuma Saveta Evrope, u novom izveštaju koji pokriva period do oktobra prošle godine, javlja N1.
“Komitet sa zadovoljstvom konstatuje da je proces uvođenja manjinskih jezika u službenu upotrebu nastavljen i ubrzan. Iako ove odluke predstavljaju napredak za pohvalu, ali je potrebno da ih i ostale opštine u kojima se tradicionalno koriste jezici manjina, kao što su romski i ukrajinski, uvedu u službenu upotrebu”, navode u Savetu Evrope.
U izveštaju se ocenjuje da je obrazovanje na manjinskom jeziku na različitim nivoima organizovano na albanskom, bosanskom, bugarskom, hrvatskom, mađarskom, rumunskom, rusinskom i slovačkom jeziku.
„Ono funkcioniše veoma dobro i dovodi do dobrih rezultata“, navode stručnjaci.
Međutim, nekoliko manjinskih jezika se uči samo dva časa nedeljno i to u okviru izbornog predmeta „maternji jezik sa elementima nacionalne kulture“, što prema oceni Komiteta, „nije dovoljno da učenici steknu znanje manjinskog jezika”.
“Neki manjinski jezici se uopšte ne koriste na određenim nivoima obrazovanja, a u određenim slučajevima postoji nedostatak dostupnosti i kontinuiteta obrazovanja na jeziku manjina u predškolskom, osnovnom i srednjem nivou. Da bi se otklonili ovi nedostaci, postoji potreba za proširenjem i/ili obezbeđivanjem dvojezičnog obrazovanja, jer je to jedini model u Srbiji koji ispunjava minimalne zahteve Povelje“, navodio se u izveštaju.
Kako se dodaje, sertifikovano obrazovanje odraslih koje organizuju vlasti u Srbiji postoji samo za mađarski jezik i nijedan drugi manjinski jezik
“Većina manjinskih jezika korišćena je u krivičnim i građanskim sudskim postupcima, ali ne i u postupcima koji se tiču upravnih stvari. Takvu upotrebu treba podsticati”, dodaje se u izvešptaju i navodi da se manjinski jezici ne koriste ni u kontaktima sa lokalnim ograncima državnih organa vlasti, osim na nivou opština, gde se korioste u manjoj meri za komunikaciji sa lokalnim vlastima.
“Postoji potreba da se sadržaj o svakom manjinskom jeziku i njegovoj kulturi uključi u nastavne planove i programe, obuku nastavnika i obrazovne materijale u redovno obrazovanje i podstakne masovne medije da podignu svest o tome u izveštavanju i obuci novinara”, navodi se u izveštaju.
Komitet stručnjaka je utvrdio da se manjinski jezici se koriste u javnim i privatnim televizijskim i radio programima, ali da često osnivanje i gašenje privatnih medija stvaraju nesigurnost, kada je u pitanju promocija manjinskih jezika.
“Uprkos pozitivnoj ukupnoj slici, Komitet ponavlja svoju prethodnu preporuku da se produži trajanje programa na jezicima manjina, da se emituju redovnije i da se uključe sadržaji različitih žanrova koji su privlačni različitim generacijama“, navodi se, između ostlaog, u preporukama Komiteta.
Preproručuje se vlastima u Srbiji da za svaki manjinski jezik izrade “sveobuhvatan medijski plan za emitovanje”, a da u tu ponudu uključite nove medije.
Komitet stručnjaka Saveta Evrope utvrdio je da su vlasti podržale značajan broj kulturnih aktivnosti na svim jezicima manjina, ali smatraju da je potrebno ojačati i budžete i kadrovske kapacitete nacionalnih saveta nacionalnih manjina, “kako bi se manjinski jezici efikasno promovisali u javnom životu i u potpunosti obavljala uloga savetodavnih tela o politici manjinskih jezika u skladu sa Poveljom”.
Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima u Srbiji je stupila na snagu 2006. godine.
Ona se odnosi na albanski, bosanski, bugarski, bunjevački, hrvatski, češki, nemački, mađarski, makedonski, romski, rumunski, rusinski, slovački, ukrajinski i vlaški jezik.
Ovo je peti evaluacioni izveštaj tog Komiteta.
Izvor: N1 (Nikola Radišić)
Foto: pixabay.com
