Na zapadnom delu Stare planine – Uspon na vrh Kom i odlazak na izvor reke Nišave

Planinarsko društvo “Preslap” organizovalo je 5. i 6. oktobra sadržajnu akciju u Bugarskoj, uz učešće 28-oro planinarki i planinara. Glavni ciljevi i glavna odredišta akcije bili su uspon na vrh Kom (2016 m) i obilazak obližnjeg izvora reke Nišave, koja izvire na jugoistočnim padinama Koma, na visini od oko 1800 metara.

Uspon je izveden u nedelju, 6. oktobra, stazom koja u sebi nosi veliku simboliku, puno osećanja i ogroman značaj za istorijat i razvitak planinarstva na Balkanskom poluostrvu. Naime, polazna tačka uspona bila je nova hiža Kom, na nadmorskoj visini od 1521 metara, iznad gradića Berkovica. Ovom trasom, pre oko sto dvadeset godina, velikan bugarske književnosti Ivan Vazov, počeo je da vodi građana ovog dela Bugarske na Kom i njemu susedne vrhove. Uz Aleka Konstantinova, koji je svoju prvu akciju izveo 27. avgusta 1895. godine od Sofije do Černog vrha na Vitoši, Ivan Vazov se smatra za još jednog od pokretača organizovanog planinarstva u ovom delu Evrope. Prvi pisac romana u istoriji Bugarske knjževnosti, nekoliko godina službovao je i kao predsednik suda u Berkovici, a vizionaru i velikanu kakav je Ivan Vazov nije trebalo puno da zaključi koliko zapravo važan može biti, za sveukupni razvitak društva i države koja samo što se oslobodila vekovnog ropstva – masiv iznad Berkovice, masiv Koma – koliko samo planinarstvo može pozitivno uticati na svakog građanina.

Zato i ne čudi što je u berkovskom kraju sve u znaku Koma i u znaku Ivana Vazova. Čak su postavljene i drvene table, kraj planinarske staze, sa citatima velikog Vazova.

Uspon na Kom, Planinarskog društva “Preslap” obavljen je po promenljivom vremenu. Bilo je prilično hladno, a nekih petnaestak minuta vejao je i prvi jesenji sneg u ovom kraju. Prva etapa uspona vodila je do stare hiže Kom, potom je naredna deonica bila strma i vodila je kroz šumu. Potom se izlazi na prevoj između vrhova Mali Kom i Srednji Kom, a to je u stvari i glavni greben Stare planine. Ovim grebenom vodi i čuvena transverzala od vrha Kom do rta Emine na Crnom moru, a transverzala prelazi preko svih važnih vrhova Stare planine u Bugarskoj.

Pre izlaska na vrh Kom, planinari su, prema ranije utvrđenom planu aktivnosti, izašli i na vrh Srednji Kom (1985 m). Upravo u tom trenutku, oblaci i magla sa juga potpuno su prekrili veliki Kom, i planinari su ostali uskraćeni za pogled prema susednom vrhu Srebrna glava (najistočnija tačka Srbije), i dalje, prema jugu, prema Vitoši i Rili, te Vidliču i Suvoj planini. S druge strane, prema severu, prema Montani, Vidinu i Dunavu, vidik je ostao jasan.

Završni uspon na Kom (2016 m), izveden je po gustoj magli, a planinarska družina ostala je potpuno kompaktna. Zbog loseg vrmemena, na Komu se družina zadržala tek toliko da se fotografiše i da oda počast Ivanu Vazovu, kraj njegovog spomenika.

U povratku, vodiči akcije – Miroslav Dokman i Dejan Radojlović, odveli su planinare na krajnji istočni izvorišni krak reke Nišave, koji nije i najizdašniji, ali do njega je spuštanje najblaže. Vodilo se računa da je trava na padinama Koma izuzetno klizava, vlažna, pa bi strmiji silazak do izdašnijeg, zapadnog izvorišta, bio rizičan za kretanje. Svejedno – Nišlije su bile ponosne da stanu kraj izvora reke koja je žila kucavica njihovog grada.

Na vrhu Kom i na izvoru Nišave, sa ponosom su Nišlije istaknule i zastavu grada Niša, istu onu koju članovi Planinarskog društva „Preslap“ ističu na najvišim svetskim vrhovima.

Na završetku akcije, manja grupa učesnika odvažila se da se popne i na vrh Mali Kom (1957 m), koji se nalazi istočno na ovom grebenu, u pravcu prevoja Petrohan. Od glavnog prevoja, do Malog Koma, savladava se sto metara visinske razlike, što nije previse, ali je na Malom Komu bilo znatno hladnije i duvao je još jači vetar, nego na Velikom Komu.

Uz ove glavne sadržaje, valja istaći da je akcija bila dodatno obogaćena obilaskom pećine Magura i posetom tvrđavi u Belogradčiku, što je učinjeno prvog dana akcije.

Miroslav Dokman

Foto: Planinarsko društvo Preslap