U Dimitrovgradu je juče održana radionica na temu “Povratak lešinara na Staru planinu”. Skup na kome su prisustvovali najeminentniji ornitolozi iz Srbije i Bugarske, organizovalo je Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije sa namerom da se javnosti predstave sve opasnosti koje prate lešinare širom Balkana i Evrope, korist koju njihovo prisustvo donosi, ali i izazovi u smislu nelegalnog ubijanja ovih ptica.
Posebna pažnja je posvećena mogućnostima za uspostavljanje hranilišta u severnom delu opštine Dimitrovgrad.
Skupu su prisustvovali predstavnici Zavoda za zaštitu prirode, organizacija Fond za divlju floru i faunu, Zeleni Balkani iz Bugarske, predstavnici Instituta za biološka istraživanja “Siniša Stanković”, Fondacije za zaštitu lešinara iz Beograda, kao i stočari sa područja Stare planine.
Jedan od zaključaka skupa je da je najbitniji korak u očuvanju i povratku lešinara na područje Stare planine, osigurati im pouzdano i sigurno stanište i neometan pristup hrani u vidu veštačkog hranilišta.
Ornitolozi iz Bugarske su izneli podatak da na hranilištu koje je na nekoliko desetina kilometara od granice sa Srbijom, u parku Vračanski Balkan, godišnje izvoze od 15 do 60 tona hrane za lešinare – uginule životinje koje nisu lečene određenim lekovima. Navedeno je da hranilište, osim što treba da bude podignuto na mestu koje ptice mogu da uoče i bezbedno da slete i uzlete, treba da bude ograđeno. Ono treba da bude i dovoljno udaljeno od naselja kako bi se izbegle konfliktne situacije sa lokalnim stanovništvom zbog moguće pojave neprijatnih mirisa, ali i zbog dolaska vukova, šakala i pasa na hranilište.
Procene su da severni deo opštine Dimitrovgrad, zbog koncentracije farmi i domaćih životinja, treba da se razmotri kao jedna od lokacija koja će obezbediti dolazak lešinara kako onih iz Bugarske, tako i onih iz Zapadne Srbije. Nedavno otvorena klanica u selu Visočki Odorovci ima na mesečnom nivou od 500 do 1.000 kg klaničnog otpada koji bi mogao da se odvozi na jedno takvo hranilište. Osim toga, uginule životinje sa farmi, uz odgovarajuću veterinarsku kontrolu takođe predstavljaju važnu hranidbenu bazu za ove ugrožene vrste ptica.
Značaj hranilišta i povratka lešinara na Staru planinu, po rečima stručnjaka iz Srbije i Bugarske, nije samo u njihovoj ključnoj ulozi u ekosistemu i sprečavanju potencijalnog širenja bolesti. Učesnicima skupa je predstavljen i njihov turistički značaj na primeru iskustva iz Bugarske gde je došlo do povećanja broja turista u određenim zaštićenim područjima gde se lešinari doživljavaju kao atrakcija, naročito od strane ljubitelje ptica i prirode.
Organizatori skupa su kao jedan od prvih koraka ka uspostavljanju hranilišta, naveli potrebu izrade studije izvodljivosti koja bi osim lokacije, definisala i uređenje lokacije, način održavanja hranilišta i kontrole onoga što se odvozi i ostale važne segmente kako bi se lešinarima obezbedilo kontinuirano dopremanje hrane.
Trajektorija kretanja grupe lešinara iz Bugarske prema Srbiji (Foto: Fond za divlju floru i faunu iz Bugarske)
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica je objavilo podatak da se od 352 pouzdano zabeleženih vrsta ptica u Srbiji, njih 123 vrsta suočava sa rizikom od iščezavanja, a među činiocima koji ih ugrožavaju izdvaja se lov, krivolov, sakupljanje jedinki, zagađenja koja potiču iz poljoprivrede, među kojima i trovanje pesticidima (ugrožava 44 vrste).
Prema rečima učesnika skupa, veštačka hranilišta širom Balkana, kao i projekti reintrodukcije u susednoj Bugarskoj, zaslužni su za povećanje populacije beloglavih supova i crnih strvinara na ovim prostorima. Beloglavi sup u Srbiji, nekada široko rasprostranjena vrsta koja je do pedesetih godina prošlog veka gnezdila i na severnim liticama Vidliča, danas zauzima samo mali deo svog nekadašnjeg staništa u Srbiji, a sa područja Stare planine je nestala prevashodno zbog akcija trovanja vukova. Crni strvinar ili crni sup, najveća ptica Balkana sa rasponom krila od skoro tri metra, ne gnezdi u Srbiji već duže od 50 godina, ali je ovog leta primećen u preletu iznad Stare planine od strane ornitologa Danila Penića. Pretpostavlja se da je reč o crnim strvinarima koji su prešli preko Stare planine iz Bugarske gde je evidentirano i gnežđenje ove ptice. Bela kanja i orao bradan su druge dve vrste nekada prisutnih lešinara, kojih danas nema u Srbiji, dok je bela kanja prisutna i gnezdi se u Bugarskoj.
S. Ivanov
Foto: Mikica Kostov
