Čelnici “Filmskih susreta”, koji beleži 54 izdanje, najavili su ovih dana mogućnost promene festivalske koncepcije u pravcu njegove internacionalizacije, koja je “već počela”, uz upozorenje da takve promene treba uvesti promišljeno i oprezno. “Filmski susreti” su od 1966, kada su osnovani, bili jugoslovenski, a nakon raspada te države, početkom devedesetih, postali su festival koji vrednuje glumačke role u srpskom filmu.
– “Filmski susreti” su nacionalno blago i to ne bi trebalo gubiti iz vida kada se bude govorilo o eventualnim izmenama njegove koncepcije. Mislim da oni treba da ostanu nacionalni glumački festival, na kojem će se vrednovati isključivo glumačka ostvarenja, ali da je prirodno da naprave iskorake ka internacionalizaciji, zbog sve većeg broja regionalnih koprodukcija – kaže Srđan Savić, direktor “Filmskih susreta” i Niškog kulturnog centra, suorganizatora festivala.
Prema njegovom mišljenju, “Filmski susreti” bi trebalo da sačuvaju postojeću koncepciju koja postoji decenijama, prava je retkost među filmskim festivalima i pokazala je ozbiljnu vitalnost, a da se pri tom “unose mestimične inovacije koje su saobrazne duhu vremena”. Ova koncepcija je preživela brojne nedaće, među kojima i raspad države i promene sistema, te je se nipošto ne bi trebalo odricati, što ne znači da je u nekim segmentima ne treba inovirati, kaže on.
– Postoji način da zaštitimo srpsko glumište, a da istovremeno uvažimo regionalno okruženje. To bi, na primer, podrazumevalo da se uvedu (paralelne) nagrade “Car Konstantin” i “Carica Teodora” i za glumce koji nisu naši državljani, za šta je inače potrebna odluka Skupštine grada Niša, koja još nije doneta. Pulski festival, recimo, dodeljuje nagrade za filmove koji su većinski hrvatski, ali ima i posebnu selekciju za ostvarenja u kojima je Hrvatska manjinski koproducent – kaže on.
Savić podseća da ima i ideja da “Filmski susreti” postanu nacionalni festival na kojem će se vrednovati ne samo glumačka ostvarenja već i sve druge kreativne i tehničke kategorije u sferi kinematografske proizvodnje – najbolji film, režija, scenario, muzika i slično.
– U svakom slučaju, eventualne odluke o delimičnoj ili potpunoj promeni festivalskog karaktera i koncepcije mogu samo zajednički da donesu niška lokalna samouprava i Udruženje filmskih glumaca Srbije kao osnivači manifestacije i Niški kulturni centar kao jedan od njena dva organizatora, dok bi u diskusiji o tome morali da učestvuju i Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije, stručna javnost i građani Niša. Nijedna odluka u vezi sa “Filmskim susretima” ne sme da bude nagla i ishitrena, već mora biti dobro promišljena i rezultat ozbiljnog, temeljnog i iscrpnog dijaloga – kaže on.
Vladan Živković, umetnički direktor festivala, dodaje da bi “bilo dobro da se ovaj festival vrati u stare okvire, odnosno počne da liči na vremena kada je bio jugoslovenski”.
– Govorimo isti jezik, imamo isto tržište, prirodno smo povezani. To su ljudi sa kojima delimo istu koru hleba i sa kojima smo sarađivali. Takav koncept bi povećao konkurenciju, što uvek dovodi do unapređenja kvaliteta umetnosti glume- kaže Živković.
On dodaje da, recimo, u filmu “Koja je ovo država”, a koji je prikazan na niškom festivalu, glume i slovenački i hrvatski i srpski glumci.
– Onda to nisu strani glumci. U sve većem broju hrvatskih filmova ima srpskih glumaca, kao i što u sve većem broju srpskih ostvarenja igraju hrvatske kolege. I Filmski centar Srbije, kao državna ustanova, budžetski učestvuje u proizvodnji hrvatskih filmova, sa 20 ili 30 odsto- kaže on.
Predsednik Saveta “Filmskih susreta” Uroš Parlić ocenjuje da je ovaj festival već internacionalizovan, jer su filmovi iz ex YU regiona ušli u zvanični festivalski program, kao i program pratećih manifestacija “Kino region” u Cineplexxu i Festivalskom centru.
– Ali, na tome, svakako, treba i dalje raditi, sa krajnjim ciljem da se izađe iz okvira regiona i dovede i neka velika evropska i svetska zvezda. Za tako nešto potrebno je dugoročnije planiranje, kao i mnogo ranije planiranje i usvajanje budžeta Festivala. Modernizacija je, takođe, nešto što treba da bude prisutno na svim nivoima festivala – kaže on.
”Filmski susreti” od ove godine prvi put nose naziv Festival glumačkih ostvarenja igranog filma, a ne Festival glumačkih ostvarenja domaćeg igranog filma, kako su se zvali prethodnih godina, od raspada ex Jugoslavije do danas. Promenu naziva festivala, iz koje je nestala reč “domaći” (film), omogućila je izmena Statuta festivala.
Aktuelne propozicije “Filmskih susreta” dozvoljavaju da se glumcima koji nisu srpski državljani dodeljuju posebna priznanja, što se čini od prošle godine.
Prema propozicijama, u zvaničnoj festivalskoj konkurenciji mogu da učestvuju filmovi koji se snimaju na srpskom jeziku i u kojima domaći glumci imaju zapažene uloge, a da oni čak ne moraju biti koprodukcija u kojoj učestvuje srpska strana, kao i filmovi u kojima je Srbija koproducent, makar i manjinski.
“FILMSKI SUSRETI” BI TREBALO DA BUDU MANIFESTACIJA OD NACIONALNOG ZNAČAJA
Vrlo uvažavam činjenicu da grad Niš značajno i iz godine u godinu podržava festival. Drugačije je sa Ministarstvom kulture, koje je za organizaciju Susreta izdvojilo svega 3,2 miliona dinara, a za nagradu Pavle Vuisić 500.000. Takve iznose Niški kulturni centar, odnosno Udruženje filmskih glumaca Srbije dobijaju godinama unazad, kaže umetnički direktor Vladan Živković.
On dodaje da su, istovremeno, na ovogodišnjim konkursima Ministarstva kulture finansirane 93 filmske manifestacije, dok ih je prošle godine podržano 68. Ti festivali ne dobijaju puno novca, ali kumulativno to nisu mali novčani iznosi. Pri tom je, recimo, Emir Kusturica za svoj festival, Kustendrof, na konkursu dobio 15 miliona, a po diskrecionom pravu ministra kulture još 25 miliona dinara, podseća.
– Takve stvari nisu korektne. Postoji određena nepravda prema “Filmskim susretima”, koji su naš najstariji festival, jedinstven po svom konceptu. U Ministarstvu nema dovoljno osećaja za njegov značaj, a komisije koje opredeljuju novac umeju da budu nekomptetentne. “Susrete” bi trebalo proglasiti manifestacijom od nacionalnog značaja – kaže Živković.
Zorica Miladinović
Foto: Zorica Miladinović / Živorad Kostić
